Pierwsze kasztele Ziemi Chełmińskiej - zamek krzyżacki w Rogoźnie.
Zamek w Rogoźnie (Ordensburg Roggenhausen), a właściwie w Rogoźnie-Zamku, bo tak nazywa się ta miejscowość powstawał od końca wieku XII, między 1285-1290 i dlatego należy go zaliczyć do do tej grupy zamków. Leżał na granicy z ówczesną Pomezanią, a posadowiono go na najlepszym miejscu z punktu widzenia obronności terenu, czyli na wzgórzu opadającym stromo do dolin dwóch rzek, Osy i Gardęgi. Założenie zamkowe było dość nietypowe dla okresu w którym powstało, ponieważ miało posiadać największe przedzamcze w Prusach Zakonnych. Od głównego zamku przedzielone zostało głęboką fosą, a wjazd do właściwego zamku był broniony przez potężną wieżą bramną, zachowaną do dzisiaj. Nie jest pewne jaką funkcje miało pełnić tak wielkie podzamcze (45000metrów kwadratowych powierzchni), możliwe, że miało być zalążkiem miasta o nazwie Filow, które nigdy jednak nie powstało. Zamek wysoki miał obrys regularnego prostokąta o bokach 41x45m, czyli wielkość średnią jak na krzyżackie kasztele. Nietypowym w stosunku do innych budowli zakonnych był fakt pozostawienia niezabudowanego południowego narożnika. Mogło to wynikać z chęci posadowienia w nim bergfriedu, ale również narożnik mógł runąć w czasie budowy, z powodu niestabilnego gruntu. W każdym razie ta cześć zamku jest na nad wyraz stroma skarpą. Wjazd do zamku znajdował się pośrodku skrzydła północno-wschodniego, w którym mógł być refektarz, nad wjazdem pomieszczenie o nieokreślonym przeznaczeniu. Kaplicę usytuowano w skrzydle południowym, z ołtarzem skierowanym na wschód. Ze skrzydła południowo-zachodniego prawdopodobnie wychodził korytarz z gankiem prowadzący do gdaniska. Zamek wysoki otoczony był parchamem, podwójnym od strony północno-wschodniej. Przedzamcze wewnętrzne obwiedzione murem nie posiadało prawdopodobnie budynków murowanych, poza wspomnianą kwadratową wieżą bramną, posiadająca kwadratowe przedbramie. Komturia w Rogoźnie istniała już 1285 roku, co niekoniecznie wiązało się z istnieniem już wtedy zamku murowanego. Budowla mogła wtedy być dopiero w początkowym stadium budowy. Budowę zakończono wraz z zabudowaniem przedzamcza, łącznie z wieża bramną. Samo rozplanowanie pomieszczeń zamkowych prawdopodobnie było podobne jak w Golubiu, w którym też zrezygnowano z ukończenia bergfriedu, z tym że w Rogoźnie skończyło się tylko na planach jego budowy. Rozbudowa założenia miała miejsce pod koniec XIV wieku, kiedy przedzamcze wewnętrze od powiększono z trzech stron o drugą linie murów i dobudowano okrągłą basteję zachowaną do dzisiaj. Mury te miały konstrukcję łupinowa (niepełnego muru, z wewnętrznymi głębokimi blendami), charakterystyczną dla budowli z tego okresu. Możliwe, że taki właśnie sposób wykonania murów spowodowała niestabilność gruntu pod zamkiem. Niestety zamek w Rogoźnie doświadczył losu innych budowli krzyżackich na tym terenie i został za czasów pruskich rozebrany do fundamentów jako tanie materiał budowlany.
Plany C. Steinbrechta i uaktualnione wg. B. Wasika
Aksonometria moja z 1994 roku.
Foto: internet
Pozwalam na bezpłatne wykorzystywanie moich rysunków do niekomercyjnych publikacji, pod warunkiem podania imienia i nazwiska autora (Jerzy Orłowski), jak również odnośnika do tejże strony.