Zamki niższej rangi Bobrowniki
Zamek krzyżacki w Bobrownikach (Ordensburg Beoberen) był jednym z najmłodszych i przy okazji najbardziej na południe wysuniętym zamkiem wybudowanych przez zakon. Przy okazji zakon miał go najkrócej w swoim posiadaniu. Budowniczy krzyżaccy umiejscowili go na prawym brzegu Wisły, gdzie pod budowę dokonali szeroko zakrojonych prac niwelacyjnych, dosypując kilka metrów ziemi, co oprócz podniesienia walorów obronnych miało zapobiec zalewania budowli podczas wysokich stanów rzeki. Budowa zamku datowana jest na okres między rokiem 1392, a 1404, podczas panowania Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego Konrada von Jungingena, który to nadał mu rangę siedziby wójta. W ciągu tych dwunastu lat powstała budowla z jednym budynkiem głównym, zorientowanym na osi północny zachód, południowy wschód, o wymiarach 46x15 m, trójkondygnacyjnym i podpiwniczonym, umiejscowionym po zachodniej stronie założenia, od strony Wisły.
Posadowiono go na kamiennym cokole w części piwnicy i przyziemia, pierwsza i druga kondygnacja zawierała główne pomieszczenia użytkowe takie jak: kaplica, kapitularz/refektarz, mieszkanie wójta, dormitorium na kondygnacji głównej oraz kuchnia, zbrojownia i inne pomieszczenia gospodarcze na kondygnacji nad piwnicą. Ostatnia kondygnacja strychowa prawdopodobnie posiadała okienka strzelnicze, a była przeznaczona pewnie tradycyjnie jako magazyn maki, kaszy, zboża i innych produktów suchych. Skrzydło to prawdopodobnie posiadało ozdobne szczyty i przykryte było dachem dwuspadowym, pokrytym dachówką ceramiczną. Ściany od strony rzeki podparto czterema przyporami. Pozostałe skrzydła miały charakter wysokich murów kurtynowych. Mogły do nich przylegać konstrukcje drewniane, tak jak w wielu innych budowlach tej rangi. Mury zewnętrzne dochodziły do 3,5 m grubości, co jak na budowle z tego okresu było dużo. Nasuwa się pytanie, czy były plany rozbudowy zamku jako kasztel, ale biorąc pod uwagę problemy z ukończeniem pozostałych późnych kaszteli i zaniechanie dalszej ich budowy, to raczej jednak nie. W narożniku południowo-wschodnim na prostokątnym postumencie o wymiarach 10,7x11,2 m wybudowano cylindryczną wieżę, która w jakimś sensie mogła pełnić rolę bergfriedu, choć już w tym czasie Krzyżacy nie budowali wież o takim charakterze, więc raczej jej rola mogła się ograniczać do funkcji obserwacyjnych, ale mogła być też przystosowana do używania broni palnej, co było typowe dla późnych zamków zakonnych. Całe założenie obwiedziono murem parchamu, który wzmocniono przyporami i jest też możliwe, że w narożnikach wybudowano niewielkie baszty lub basteje. Wjazd do zamku znajdował się od północy, prowadził przez most zwodzony i budynek bramny w murze parchamu, szyję bramną i czworokątną wieżę bramną w murze kurtynowym. Całe założenie otoczone było fosą, a od północy możliwe, że skierowano do niej wody niewielkiej rzeczki Gryzki, która miała swoje ujście w niedalekiej odległości na północ od zamku.
Pierwszym zamkiem w tym miejscu mogła być budowla wzniesiona przez księcia Władysława Opolczyka, który miał te ziemie w posiadaniu w latach 1379-1372, kiedy to kupił ja (właściwie przejął za długi) Zakon Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego. Badania archeologiczne przeprowadzone w latach 1976-1984 pod kierownictwem Tadeusza J. Horbacza z Katedry Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego nie potwierdziły jednak istnienia takiej budowli. Bobrowniki z uwagi na swoje nadgraniczne i właściwie sporne położenie przechodziło wielokrotnie z rąk do rąk i z tego też powodu budowla powstała tak późno. Twierdza była oblegana przez wojska polskie już w 1391r jeszcze podczas budowy, ale jakoś do czasu Wielkiej Wojny z Zakonem 1410 pozostawała w rękach krzyżackich. W 1411 roku król Władysław Jagiełło objął w posiadanie zamek w Bobrownikąch i odtąd był już siedzibą polskich starostów. Za czasów polskich rozbudowywany, ale w wieku XVI stracił już znaczenie militarne. Poważnemu zniszczeniu uległ podczas wojen polski-szwedzkich, a po rozbiorach Polski władze pruskie nakazały rozbiórkę resztek budowli. Do naszych czasów zachowały się relikty kamiennego cokołu i fragment ściany wieży głównej.
Plany elewacji z wykorzystaniem rysunków Conrada Steinbrechta zawartych w jego monografii - Die Baukunst des Deutschen Ritterordens in Preussen ein Heimat-Ausweis der Deutschen im Osten..
Plan zamku wg. Tadeusza J. Horbacza
Pozwalam na bezpłatne wykorzystywanie moich rysunków do niekomercyjnych publikacji, pod warunkiem podania imienia i nazwiska autora (Jerzy Orłowski), jak również odnośnika do tejże strony.