Virtual Museum - Broń XX wieku - Rakietowy niszczyciel czołgów IT-1 (Obiekt 150)
Broń XX wieku
Rakietowy niszczyciel czołgów IT-1 (Obiekt 150)

Radziecki wyspecjalizowany niszczyciel czołgów, zbudowany na bazie czołgu T-62 i uzbrojony z kierowane przeciwpancerne pociski rakietowe. Nieliczne wyprodukowane pojazdy używane były przez Armię Radziecką w latach sześćdziesiątych XX wieku.


Tło historyczne: W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w wojskach lądowych zarówno NATO, jak i Układu Warszawskiego, trwały dyskusje i spory na temat przyszłej roli czołgów na polu bitwy. Wielu teoretyków dowodziło, że wobec szybkiego rozwoju nowych rodzajów broni przeciwpancernej, w szczególności rakietowych przeciwpancernych pocisków kierowanych (RPPK) czołgi w ogóle stracą rację bytu.

Tak skrajnych poglądów doświadczeni praktycy nie akceptowali, podnosząc zwłaszcza kwestię wrażliwości wyrzutni RPPK oraz ich obsług na ostrzał artyleryjski. Jedną z prób rozwiązania tego dylematu było stworzenie nowego rodzaju pojazdu pancernego – łączącego odporność i ruchliwość czołgu z nowoczesnym uzbrojeniem rakietowym.

Takie zadanie otrzymał w ZSRR zespół konstruktorów kierowany przez Leonida N. Karcewa z Biura Konstrukcyjnego Zakładów "Uralwagonzawod" w Niżnym Tagile. Odpowiedzią był projekt pojazdu, oznaczony symbolem „Obiekt 150” wykorzystujący podwozie czołgu T-62 (produkowanego seryjnie na miejscu), na którym zainstalowano nową wieżę o bardzo niskim profilu. Podstawowym uzbrojeniem pojazdu umieszczonym na stropie wieży, była wyrzutnia kierowanych przeciwpancernych pocisków rakietowych 3M7 "Drakon". Wewnątrz znajdował się system naprowadzania rakiet, karuzelowy magazyn i automat ładowania, który przez pancerny właz w stropie wieży podawał kolejny pocisk na wyrzutnię. Oprócz tego wieża uzbrojona była tylko w jeden karabin maszynowy do samoobrony.

We wrześniu 1964 prototyp zademonstrowano ówczesnemu Sekretarzowi Generalnemu KPZR, Nikicie Chruszczowowi. Po tym, jak "Obiekt 150" w ciągu kilku minut zniszczył trzy czołgi-cele, rozochocony Chruszczow, ku pewnej konsternacji obecnych marszałków i generałów, zarządził natychmiastowe wprowadzenie pojazdu do uzbrojenia Armii Radzieckiej. Kiedy jednak, zaledwie miesiąc później, Chruszczow utracił władzę na rzecz Breżniewa, entuzjazm dla „rakietowego czołgu” zdecydowanie osłabł i ostatecznie pojazd, pod oznaczeniem IT-1 (IT = Istriebitiel Tankow / Niszczyciel Czołgów) wyprodukowano w niewielkiej serii w latach 1968 - 1970 i tylko w tym okresie eksploatowano go w wojsku (w dwóch eksperymentalnych batalionach Niszczycieli Czołgów).

IT-1 nie był konstrukcją udaną, chociaż na nim przetestowano niektóre rozwiązania przyjęte później w radzieckich czołgach (trzyosobowa załoga, karuzelowy automat ładowania). Szybkostrzelność praktyczna wyrzutni była niewielka, radiokomendowy tryb naprowadzania był podatny na zakłócenia, a same rakiety miały znaczne martwe pole (chociaż miały teoretyczny zasięg ponad 3 kilometrów, nie mogły zwalczać celów bliższych niż 300 metrów)

Ciekawostka: IT-1 był konstrukcją tak tajną, ze pierwsze oficjalne informacje na jego temat pojawiły się dopiero po 20 latach po jego wycofaniu z uzbrojenia.


Opis eksponatu: IT-1 z batalionu Niszczycieli Czołgów Armii Radzieckiej. W trakcie eksploatacji w wojsku, pojazdy te nie nosiły żadnych oznaczeń taktycznych.

Model w skali 1/35, zestaw Trumpeter.