Radziecki czołg szybki [Быстроходный Танк] przyjęty do uzbrojenia Armii Czerwonej w 1933 i stanowiący podstawę uzbrojenia radzieckich wojsk pancernych w połowie lat trzydziestych.
Tło historyczne:
Czołg BT-5 opracowany został w roku 1932 w Biurze Konstrukcyjnym Charkowskiej Fabryki Parowozów (późniejsza „Fabryka nr 183”) przez zespół pod kierownictwem głównego konstruktora A. O. Firsowa. Stanowił głęboką modyfikację poprzedniego modelu - BT-2, który z kolei wywodził się z konstrukcji amerykańskiego inżyniera Johna W. Christie, na którą ZSRR w roku 1930 zakupił licencję. W szczególności, w porównaniu z BT-2 wzmocniono uzbrojenie, które teraz stanowiła armata 20-K kalibru 45 mm oraz karabin maszynowy DT kalibru 7,62 mm DT. Całość uzbrojenia umieszczono w dwuosobowej wieży.
Prototyp czołgu BT-5 przekazano do prób we wrześniu 1932, a w 1933 czołg przyjęto do uzbrojenia Armii Czerwonej z przeznaczeniem dla jednostek szybkich, czyli korpusów pancernych i zmechanizowanych (produkowany równolegle T-26, czyli kopia brytyjskiego Vickersa „6-Tonner” przeznaczony był do bezpośredniego wsparcia piechoty i grupowany w innych jednostkach).
BT-5 w pełni odpowiadał założonemu przeznaczeniu (pościgi, dalekie rajdy na tyły przeciwnika). Był pojazdem niezwykle szybkim - dzięki silnikowi M-5 (licencyjna wersja amerykańskiego silnika lotniczego "Liberty") osiągał ponad 50 km/h na gąsienicach, a po ich zdjęciu, na kołach - ponad 70 km/h. Podstawowymi wadami czołgu były natomiast: wysoka awaryjność (zwłaszcza pożary w przedziale silnikowym) i wyjątkowo słabe opancerzenie, którego maksymalna grubość nie przekraczała 13 mm.
Wozy te produkowano przez zaledwie 2 lata, gdyż już w 1935 roku zostały zastąpione ulepszonym modelem BT-7. Tym niemniej całkowita wielkość produkcji BT-5 zdążyła osiągnąć liczbę około 1 900 egzemplarzy.
Czołgi BT-5, dostarczone w ramach "bratniej pomocy", z załogami złożonymi z radzieckich "ochotników", walczyły po stronie republikanów w hiszpańskiej wojnie domowej (1936-39). Armia Czerwona użyła ich także bojowo w walkach z Japończykami nad Chałchyn-Goł (1939) oraz w początkowym okresie II wojny światowej (do 1942).
Opis eksponatu:
Czołg BT-5 w wersji dowódczej (antena poręczowa wokół wieży) z 2 kompanii 1 batalionu. W okresie przedwojennym czołgi nie nosiły oznaczeń ponad szczebel batalionu, stąd ustalenie ich przynależności do konkretnego pułku, czy jednostki wyższego szczebla jest praktycznie niemożliwe.
Zdjęcie czarno-białe przedstawia czołg na Placu Czerwonym w Moskwie, podczas defilady 1 maja 1935.
Model w skali 1/35, zestaw "Zwiezda".