Brytyjski karabin skonstruowany na początku 1944 roku, będący skróconą i lżejszą wersją karabinu wojskowego Lee Enfield Rifle No. 4.
Tło historyczne:
Nowy karabin opracowano na podstawie wymagań wojsk powietrzno-desantowych oraz żołnierzy walczących na froncie azjatyckim. Obie zainteresowane grupy potrzebowały broni jak najlżejszej i bardziej poręcznej niż używana dotychczas. Odpowiednio też pierwszą jednostką, którą przezbrojono w nowe karabiny, była słynna 1st Airborne Division. Według niektórych publikacji, ich niewielka liczba znalazła się w Dywizji już przed operacją „Market-Garden” i bitwą o Arnhem - Oosterbeek (a zatem nie później niż na początku września 1944). W większej liczbie wprowadzono je natomiast na przełomie 1944-45, podczas odtwarzania jednostki po tej nieszczęsnej bitwie (w której straciła prawie 80% składu osobowego). W maju 1945 Dywizję wysłano do Norwegii (operacja „Doomsday”), gdzie nadzorowała kapitulację wojsk niemieckich i pełniła funkcje okupacyjne do czasu powrotu z emigracji króla Haakona VII i prawowitych władz tego kraju.
Wiosną 1945 nowe „Rifle No. 5” trafiły także do żołnierzy 49 i 53 Dywizji Piechoty wchodzących w skład Czternastej Armii generała Williama Slima, walczącej z Japończykami w Birmie. Po II wojnie światowej brytyjscy żołnierze używali tych karabinów m. in. w Palestynie (w latach 1945 – 1948), podczas walk z komunistyczną partyzantką na Malajach (1948 – 1960) i podczas powstania Mau-Mau w Kenii (1952 – 1960). To właśnie podczas kampanii malajskiej broń zyskała nieoficjalną nazwę „Jungle Carbine”, którą później spopularyzowano marketingowo wśród użytkowników cywilnych przy sprzedawaniu karabinów z demobilu.
Karabin No. 5 był ceniony za poręczność przy zachowaniu większości zalet "długich" karabinów No. 1 Mk III oraz No. 4 (w tym legendarnej szybkostrzelności). Z drugiej strony, krótsza lufa i mniejsza masa broni powodowały, że odrzut przy strzale stał się dużo silniejszy (aby to częściowo skompensować, kolbę wyposażono w gumowy amortyzator). Na końcu lufy pojawił się także stożkowy tłumik płomienia, co z kolei wymusiło konieczność opracowania dla tej broni nowego wzorca bagnetu
Karabiny te produkowano od marca 1944 do grudnia 1947 w dwóch wytwórniach: Royal Ordnance Factory (ROF) Fazakerley (gdzie powstało ok 170 000 egzemplarzy) oraz Birmingham Small Arms Factory (87 000 egzemplarzy). W 1947 karabin został uznany przez wojskowych decydentów za broń niecelną (co jest dość dziwne, zważywszy, że egzemplarze, które po wojnie znalazły się na rynku cywilnym, były cenione przez myśliwych i strzelców sportowych właśnie za celność). W jednostkach służących poza Wyspami Brytyjskimi utrzymał się jednak na wyposażeniu aż do końca lat pięćdziesiątych, kiedy ostatecznie zastąpiono go karabinem samopowtarzalnym L1A1 (licencyjny belgijski FN FAL)
Opis eksponatu:
„Rifle No 5 Mk I” wyprodukowany w lutym 1945 przez ROF Fazakerley. Specyficzne dla tego producenta było nanoszenie oznakowań i numerów na komorze zamkowej przy pomocy elektropisu. Karabin używany był w Armii Brytyjskiej, po wojnie został sprzedany na rynek cywilny i przerobiony na broń jednostrzałową (zablokowany magazynek). Obecnie jest on pozbawiony cech użytkowych.
Na zdjęciu archiwalnym: żołnierz z regimentu „King’s African Rifles” Armii Brytyjskiej, uzbrojony w karabin No. 5 Mk I. Kenia lata pięćdziesiąte (walki w okresie powstania Mau-Mau).