Standardowy (od 1938 do 1992) ręczny karabin maszynowy Armii Brytyjskiej.
Tło historyczne:
Broń była licencyjną odmianą czechosłowackiego erkaemu ZB-26 (wariant ZGB-33), przystosowaną do strzelania brytyjską amunicją 0,303 cala (7,69 mm). Jej nazwa jest akronimem miejsc opracowania i produkcji: BR- (od Brno) -EN (od Enfield). Przy niezbyt wyśrubowanej szybkostrzelności teoretycznej (co odpowiadało oczekiwaniom British Army, uważającej wysoką szybkostrzelność broni tej klasy za niepotrzebne marnowanie amunicji), Breny cechowały się znakomitą celnością i pewnością działania w najtrudniejszych warunkach. Jako ciekawostkę warto na przykład odnotować, że instrukcja obsługi Brena praktycznie nie przewidywała możliwości zacięć spowodowanych pęknięciem, czy innym podobnym uszkodzeniem części broni (jako prawie wyłączną realną przyczynę zacięć uznawano wady amunicji, stąd typowe zalecenie, to: "Broń się zacięła? Usuń wadliwy nabój i strzelaj dalej"). Jeżeli to nie pomagało, należało zmienić nastawę regulatora gazowego (jeden ruch ręki). Oba sposoby rozwiązywały 99% ewentualnych problemów z działaniem broni.
Breny produkowano początkowo w Wlk. Brytanii (Royal Small Arms Factory w Enfield Lock i zakłady Daimler), a następnie również w Kanadzie (zakłady John Inglis w Toronto) i Australii (Lithgow Small Arms Factory). Po II wojnie światowej broń przekonstruowano na przepisowy nabój 7,62 mm NATO i oznaczono L4. Ostatni raz używano jej bojowo w 1982 (wojna falklandzka) oraz w operacji "Pustynna Burza" w 1991, a rok później ostatnie sypiące się już ze starości egzemplarze wycofano z uzbrojenia, ku sporemu żalowi brytyjskich żołnierzy (zostały zastąpione karabinami maszynowymi L7, czyli licencyjnymi belgijskimi FN MAG).
Podczas II wojny światowej "Breny" stanowiły także standardowe wyposażenie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Niewielką liczbę Brenów dostarczono także Armii Krajowej (np. w lipcu 1944 Warszawski Okręg AK dysponował 23 egzemplarzami).
Zgodnie z przedwojennymi i wojennymi regulaminami, Bren miał stanowić podstawowy środek walki drużyny piechoty, a pozostałe uzbrojenie żołnierzy (karabiny, pistolety maszynowe) miało służyć przede wszystkim do wzmacniania jego siły ognia, do osłony sekcji Brena podczas zmiany stanowiska, ewentualnie również do walki z pojedynczymi celami (na które "nie warto było" angażować Brena). W związku z tym każdy żołnierz w drużynie, oprócz przepisowych 50 nabojów do swojego karabinu (lub 5 magazynków do "Stena"), przenosił także dwa załadowane magazynki Brena (2 x 28 nabojów) i jeszcze dodatkowo kolejne 50 nabojów do Brena w łódkach).
Łącznie drużyna idąca do boju dysponowała więc mniej więcej tysiącem nabojów do "swojego" Brena (składało się na to 20-24 załadowane magazynki i spory zapasem amunicji w ładownicach). Przy okazji warto wyjaśnić, że chociaż nominalna pojemność magazynka wynosiła 30 nabojów, instrukcje zalecały ładować o dwa naboje mniej, aby nie przeciążać sprężyny podajnika.
Z Brenów zasadniczo prowadzono ogień krótkimi seriami (3 - 5 nabojów) do konkretnych celów. Stosowano także (w obronie) technikę ognia skrzydłowego z zakrytych stanowisk (wzdłuż ustalonej rubieży ogniowej, bez widoczności celu). Regulaminy podkreślały jednak, że priorytetem jest celność i że nie należy jej poświęcać na rzecz większego natężenia ognia.
Sekcja Brena składała się z trzech żołnierzy:
Dowódca sekcji (będący równocześnie zastępcą dowódcy drużyny).
Celowniczy ("Number 1").
Amunicyjny ("Number 2"). Do jego obowiązków należała, między innymi, wymiana rozgrzanej lufy (czynność ta zajmowała zaledwie 6 - 8 sekund i nie wymagała - w przeciwieństwie np do wymiany lufy w niemieckim MG-42 - użycia specjalnej rękawicy).
W roku 1944 liczba wyprodukowanych Brenów umożliwiła wprowadzenie drugiego erkaemu w niektórych drużynach. Było to ułatwione, gdyż każdy z żołnierzy piechoty szkolony był w podstawach obsługi tej broni.
Opis eksponatu:
Ręczny karabin maszynowy Bren w wersji Mk I M (z charakterystycznym jasnym płaszczem ze stali nierdzewnej na części wylotowej lufy, ale już z kolbą o uproszczonym kształcie), numer seryjny U3810, wyprodukowany w 1942 roku w wytwórni John Iglis (Toronto, Kanada). Karabin przyjęty na stan Armii Brytyjskiej, przeszedł swoje na froncie i pod koniec wojny został wyremontowany w Wielkiej Brytanii z użyciem uzgodnionych podzespołów z innych egzemplarzy (uzupełniono także uszkodzenia i ubytki drewna na kolbie). Prezentowany karabin pozbawiony jest cech użytkowych.
Drugowojenne zdjęcie przedstawia Veronicę Foster, pracownicę zakładów Inglis, spopularyzowaną przez aliancką propagandę jako "Ronnie, the Bren Gun Girl" i będącą symbolem blisko miliona kobiet pracujących na rzecz wojennego wysiłku Kanady (fot. Library & Archives Canada / PA-119766).
