T-34/76 obrazca 1943 z wieżyczką obserwacyjną dowódcy, spalony pod Studziankami. Wykonanie czołgu z tym numerem taktycznym zainspirowała mnie niezgodność przedstawionych w różnych publikacjach danych na jego temat. W poważnej monografii Kamila Anduły poświęconej 1 Brygadzie Pancernej im. Bohaterów Westerplatte, pod takim właśnie tytułem, nie ma w ogóle mowy ogóle wzmianki o tym, żeby ten wóz był utracony. W zestawieniu strat poniesionych podczas tej bitwy, nie wyszczególniono go nawet jako pojazd uszkodzony. W innej publikacji na temat udziału brygady w „studziankowskiej” bitwie – „Studzianki 1944´zeszyt nr 518 autorstwa Jacka Domańskiego, a wydanego przez Wydawnictwo Militaria, czołg ten jest wymieniony jako zniszczony i bezpowrotnie utracony. Jak było naprawdę nie wiem, ale skłaniam się jednak ku przyjęciu tej drugiej wersji. Nie zachowały się zdjęcia wozu 229 z wieżą sześciokątną, za to posiadam dwie fotki czołgu o takim samym numerze, ale wersji ze starszą niższą wieżą, a oba są zrobione po reorganizacji brygady z systemu pułkowego na batalionowy. Spróbuję wyjaśnić skąd wziął się starszy model w drugim batalionie.
W wyniku tej reorganizacji 2 trójkompanijne pułki (34 czołgi w każdym) zostały rozwiązane, a w ich miejsce utworzono 3 dwukompanijne bataliony czołgów po 21 wozów. Powstał zatem trzeci batalion, do którego to przesunięto nadprogramowe wozy z dwóch pozostałych. Podobno te najgorsze. Drugi pułk, przekształcony w drugi batalion, wyposażony był wozy obrazca 1943, czyli teoretycznie nie powinien mieć na stanie starszych modeli, szczególnie że nie brał udziału w bitwie pod Połzuchami i nie miał do sierpnia 1944 strat. W sierpniu jednak stracił bezpowrotnie 7 wozów. Nadal jednak miał niby superatę 7 wozów. W październiku brygada w ramach uzupełnienia strat poniesionych na przyczółku otrzymała de facto 15 nowych T-34/85, z których 2 przydzielono dowództwu brygady, a pozostałe 13 do pierwszego batalionu (wg. Anduły). Jako że batalion etatowo liczył 21 wozów, to pozostałe 8 powinny być pojazdami starego typu. I praktycznie tak było, ponieważ zachowało się kilka fotek wozów 2 kompanii 1 batalionu i są to T-34/76 obr. 1942 (110, 122, 123, 128). Po działaniach w sierpniu 1944 1 pułk stracił bezpowrotnie 8 czołgów, czyli ze stanu wyjściowego 34 sztuk pozostało 26. Reasumując 18 było do oddania, z czego najgorsze oddano do 3-go pułku szkolnego. Z jednak drugiej strony są w moim posiadania dwie fotki nowszych modeli obr. 1943 z numerami 127 i 129. Czyli jednak czołgi przetasowano. Co to wszystko ma wspólnego z „naszym” 229, możliwe, że jednak ma. Druga kompania 2 batalionu jak wynika ze zdjęć posiadała wozy obr. 1943 i tylko ten jeden jest starszy. Wychodzi na to, że druga kompania drugiego pułku straciła w sierpniu wóz numer taktyczny 229. Oczywiście są to tylko moje przypuszczenia.
Na pewno jednak w dniu 13 sierpnia podczas natarcia, które miało spowodować wzięcie w okrążenie oddziałów Niemieckiej dywizji pancerno-spadochronowej „Hermann Goering” we wsi Studzianki zginął dowódca czołgu nr. 229 chor. Paweł Popow i później ppor. Władysław Świetana (z-ca dow pułku ds. liniowych), który przejął dowodzenie tym wozem. W zachowanym meldunku jest wzmianka o utracie jednego wozu podczas tego ataku.
Model przedstawia częściowo spalony wóz, którego zdołano jednak ugasić. Niestety ten typ uszkodzeń, raczej nie pozwalał na doprowadzenie maszyny do stanu użytkowego (rozhartowany i odkształcony kadłub, spalona instalacja elektryczna itp.).
Zestaw Tamyia 35039 1: 35 + elementy z innych zestawów (koła, gąsienice, pokrywa przedziału silnika, wydech itp.). Ocena zestawu: Stary, bardzo prosty, choć dość dobrze odwzorowany, jeśli chodzi o proporcje. Jednak tchnie myszką. Ubogie wyposażenie, niepotrzebne otwory do wklejania beczkowych zapasowych zbiorników paliwa, kiepskie gąsienice, raczej dla mało doświadczonych modelarzy.
Zdjęcia: K. Anduła. 1 Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte, internet.