Kapelusz huculski obecnego wzoru oparto na przedwojennym wz. 1937. Kapelusz wz. 1937 wprowadzono równocześnie ze zmianą nazwy I batalionu 49 Pułku Piechoty. 12 kwietnia 1937 roku ukazał się rozkaz ministra spraw wojskowych, w którym: I Batalionowi 49. Pułku Piechoty nadaję nazwę: Huculski Batalion Legionów Polskich. Żołnierze całej dywizji, jak i batalionu huculskiego, otrzymali elementy umundurowania ściśle nawiązujące do ubioru rejonu karpackiego, głównie Huculszczyzny. Rogatywki garnizonowe otrzymały pióra. Dla Huculskiego Batalionu Legionów Polskich wprowadzono kapelusz huculski.
Rozporządzenia dotyczące umundurowania wojskowego wprowadzały kapelusz huculski już w 2015 roku jednak prawo do jego noszenia opisuje rozporządzenie z 2020. Wprowadza ono wzory 426A/MON dla oficerów starszych, 426B/MON dla oficerów młodszych, 426C/MON dla chorążych i 426D/MON dla szeregowych i podoficerów bez chorążych. Kapelusz huculski mogą nosić jedynie żołnierze 22 Batalionu Piechoty Górskiej.
Kapelusz huculski tłoczony z jednego kawałka filcu barwy ochronnej (khaki). Główka jest niższa i nieco wypłaszczona niż w podhalańskim. W dolnej części kapelusz zakończony jest sztywnym rondem z krawędzią wywiniętą ku górze i obszytą w celu wykończenia tasiemką barwy ochronnej. Wewnątrz kapelusza znajduje się potnik ze skóry. Jego końce nałożone i przeszyte są pośrodku tylnej części kapelusza. Szerokość potnika wynosi ok. 38 mm. Na linii zagięcia ronda nałożony na główce puszysty, granatowo-żółty, okrągły sznurek o średnicy ok. 8 mm. Naprzemienne kolorowe odcinki mające ok. 25 mm długości każdy symbolizują tradycyjne barwy piechoty polskiej. Podpinka kapelusza składa się z dwóch pasków skórzanych, z których wierzchni o barwie szkarłatnej nabijany jest gwoździkami i ćwiekami z białego metalu układającymi się w regularny wzór. Jest to nawiązanie do zdobniczych motywów spotykanych na kapeluszach huculskich, a także okuć występujących na pasach zwanych czeres. Szkarłatny pasek wierzchni podpinki podbity jest paskiem z szarej skóry. Całość wszyta jest jednym końcem na stałe pod potnikiem z prawej strony kapelusza. Z lewej strony, również pod potnikiem, wszyta jest sprzączka, która reguluje długość podpinki.
Kapelusz huculski posiada pióra z lewej strony. Prawidłowy pęk składa się z 15 piór. Dziesięć z nich jest barwy ciemnobrunatnej, a pozostałe białej. Końce 5 piór ciemnobrunatnych zawinięte ku przodowi, a pozostałe 5 obcięte na 1/3 długości. Ostatnie 5 białych piór przycinano każde nieco krócej niż poprzednie. Otrzymany pióropusz ma ok. 125 mm wysokości i 90 mm szerokości o kształcie połowy liry, a w zamyśle połowy ogona starego koguta cietrzewia. Pozostałe pióra w postaci pęku białego puchu nałożono na pióropusz. Powinny być cietrzewie, ale dopuszczono użycie piór kogucich lub podobnych. Pióropusz przypięto do kapelusza za pomocą metalowej korpusówki piechoty górskiej zawierającej emblemat huculski. Taki kształt oraz sposób wykonania wzorowany był na piórach noszonych na nakryciach głowy strzelców tyrolskich Cesarsko-Królewskiej Armii Austro-Węgierskiej.
Stopnie na kapeluszach huculskich wz. 1937 noszono pod orzełkiem. Obecnie stopień umieszczony jest po lewej stronie orła pod kątem 45 stopni do linii podstawy.
Rozmieszczenie i rodzaj dystynkcji opisuje Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 grudnia 2014 r. w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką: W § 6. 2. 1) b) zapisano, że kapelusz podhalański noszony jest "... w jednostkach piechoty górskiej oraz 21 Brygadzie Strzelców Podhalańskich podczas wystąpień z peleryną podhalańską.".
Ponadto rozporządzenie z 2014 wskazuje na użycie orzełka metalowego wojsk lądowych we wszystkich kapeluszach podhalańskich. W "... § 8. 1. Żołnierze noszą na nakryciach głowy znak orła wojskowego: 1) na czapkach rogatywkach i czapkach garnizonowych oraz kapeluszach podhalańskich i damskich w składzie umundurowania: a) Wojsk Lądowych – znak orła Wojsk Lądowych tłoczony z blachy srebrzystej i oksydowany.".
W rozporządzeniu z 2020 zapis ten uzupełniono o:
b) lit. a otrzymuje brzmienie:
„a) Wojsk Lądowych – znak orła Wojsk Lądowych tłoczony z blachy srebrzystej i oksydowany, a przy kapeluszach huculskich oficerów oraz żołnierzy w stopniu od młodszego chorążego do starszego chorążego sztabowego haftowany bajorkiem na podkładce z tkaniny; orzeł oraz tarcza haftowane bajorkiem w kolorze srebrnym, korona, dziób oraz szpony haftowane bajorkiem w kolorze złotym,”.
Na ostatnim zdjęciu kapelusz wzoru 426C/MON.
Literatura:
- Moś Wojciech B.: Wojska górskie II Rzeczypospolitej 1918-1939. Avalon, Kraków, 2020
- Ostanek A., Smoliński A.: Kołomyja, Pokucie i Huculszczyzna w II Rzeczypospolitej - wybrane zagadnienia, Warszawa, 2017
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150000173/O/D20150173.pdf