Kapelusz podhalański obecnego wzoru został oparty na przedwojennym wz. 1937, który wywodził się z mniej uregulowanego przepisami wz. 1919. Wówczas, z inicjatywy płk. Andrzeja Galicy, wprowadzono kapelusz podhalański w pułkach strzelców podhalańskich. Zastępował rogatywkę z orlim lub jastrzębim piórem podczas uroczystości wojskowych. Wzorowany był na góralskim kłobuku. Noszony razem z peleryną podhalańską. Stopnie były umieszczone pod orzełkiem, a oznaka przytrzymującą orle lub jastrzębie pióro miała kształt swastyki. Obecnie stopień umieszczony jest po lewej stronie orła pod kątem 45 stopni do linii podstawy. Kapelusz wykonany jest z jednego kawałka utwardzonego filcu w kolorze khaki o grubości ok. 3,2 mm na rondzie, ok. 2,7 mm na wierzchołku główki i ok. 3 mm na bokach główki (mieszanina wełny owczej australijskiej i wyczesów wełnianych o grubości 19-24 mikrometrów wg normy BN-86/7513-02). Na kapeluszu jest galon srebrny pojedynczy - oficera młodszego. Galon posiada materiałową wypustkę koloru granatowego o szerokości ok 2 mm. Galon (już bez granatowej materiałowej wypustki) zawinięty w kokardę po lewej stronie ronda przymocowany "estetycznie". Rondo zawinięte i przeszyte. Pasek podbródkowy z filcu o szerokości ok. 20 mm mocowany symetrycznie wewnątrz kapelusza. Wewnątrz umieszczony jest potnik skórzany, ażurowany z dwoiny bydlęcej potnikowej o szerokości ok. 38 mm BN-79/7726-02. Zakończenie potnika połączone kokardką z jedwabnej, ozdobnej tasiemki. Z lewej strony, nad kokardą z galonu, znajduje się orle lub jastrzębie pióro, a także pęk białego puchu o wadze ok 1,5 g (dokumentacja techniczno-technologiczna dopuszcza zastąpienie piórem i puchem indyczym) zamocowane metalową, niklowaną oznaką szarotki w rozmiarze większym niż umieszczane na beretach. Wykonywany w rozmiarze od 52 do 61.
Rozmieszczenie i rodzaj dystynkcji opisuje Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 grudnia 2014 r. w sprawie rodzajów, zestawów i wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką:
W § 6. 2. 1) b) zapisano, że kapelusz podhalański noszony jest "... w jednostkach piechoty górskiej oraz 21 Brygadzie Strzelców Podhalańskich podczas wystąpień z peleryną podhalańską.".
Ponadto rozporządzenie z 2014 wskazuje na użycie orzełka metalowego wojsk lądowych we wszystkich kapeluszach podhalańskich. W "... § 8. 1. Żołnierze noszą na nakryciach głowy znak orła wojskowego: 1) na czapkach rogatywkach i czapkach garnizonowych oraz kapeluszach podhalańskich i damskich w składzie umundurowania: a) Wojsk Lądowych – znak orła Wojsk Lądowych tłoczony z blachy srebrzystej i oksydowany.".
W rozporządzeniu z 2020 zapis ten uzupełniono o:
b) lit. a otrzymuje brzmienie:
„a) Wojsk Lądowych – znak orła Wojsk Lądowych tłoczony z blachy srebrzystej i oksydowany, a przy kapeluszach huculskich oficerów oraz żołnierzy w stopniu od młodszego chorążego do starszego chorążego sztabowego haftowany bajorkiem na podkładce z tkaniny; orzeł oraz tarcza haftowane bajorkiem w kolorze srebrnym, korona, dziób oraz szpony haftowane bajorkiem w kolorze złotym,”.
Literatura:
- Moś Wojciech B.: Wojska górskie II Rzeczypospolitej 1918-1939. Avalon, Kraków, 2020
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150000173/O/D20150173.pdf